“Alle ziekten beginnen in de darm” Deze bekende uitspraak van Hippocrates is niet zomaar een willekeurige opmerking, maar een erkenning van het feit dat de darmen een cruciale rol spelen in ons lichaam. Het darmmicrobioom, de verzameling van biljoenen micro-organismen die in onze darmen leven, speelt een cruciale rol in onze algehele gezondheid. Deze complexe gemeenschap van bacteriën, virussen, schimmels en andere microben beïnvloedt niet alleen de spijsvertering, maar ook het immuunsysteem, de stofwisseling, de mentale gezondheid en zelfs het risico op chronische ziekten. 

Nederland telt ongeveer 1.1 miljoen mensen met DMII en uit recent onderzoek van de Universiteit van Maastricht komen hier nog 1.4 miljoen mensen bij met prediabetes. Naar verwachting zal dit aantal in de nabije toekomst stijgen naar 1 op de 3 Nederlanders van boven de 45 jaar die DMII ontwikkelt. De pathogene aanjager die wordt beschouwd van veel moderne ziekten zoals diabetes mellitus II, maar ook metabool syndroom, niet-alcoholische leververvetting, PCOS en hart-en vaatziekten is insulineresistentie. Exacte cijfers hoeveel mensen in de Westerse beschaving aan insulineresistentie doen is niet bekend. Volgens de laatste schatting doet bijna 90% van de westerse bevolking aan een bepaalde mate van insulineresistentie. Echter niet iedereen die insulineresistentie doet ontwikkelt DMII. [1] Wat is insulineresistentie nu eigenlijk en wat zijn de meest voorkomende oorzaken? Insuline is een hormoon dat wordt aangemaakt door speciale cellen in de alvleesklier en is betrokken bij het belangrijkste homeostatische systeem, het glucoseregulatie systeem. De aanmaak van insuline zorgt voor de regulatie van de bloedsuikerspiegel door via receptoren glucose de spier-, lever- en vetcellen in te trekken om vervolgens energie aan te maken of op te slaan. Een verminderde gevoeligheid van de receptoren voor insuline wordt insulineresistentie genoemd. [2] De oorzaak van insulineresistentie is multifactorieel; waarbij laaggradige inflammatie een grote rol inneemt. Uit de vele onderzoeken die gedaan zijn komt naar voren dat koolhydraatrijke voeding en een inactieve leefstijl hierbij een belangrijke oorzaak zijn. Echter is het ontstaan ervan, en de gevoeligheid om insulineresistentie te ontwikkelen ook afhankelijk van andere factoren [3]. Er is een erfelijke component betrokken, die zonder ingrijpen bij de stijging van het aantal mensen met insulineresistentie tot gevolg kan hebben dat iedere baby insulineresistent geboren zal worden. Daarnaast speelt het darmmicrobioom, oxidatieve stress, chronische infecties en allergieën ook een rol. Deze componenten spelen ook een rol bij het ontwikkelen van laaggradige inflammatie. Het sterke verband en de vicieuze cirkel tussen insulineresistentie en laaggradige inflammatie is dan ook een belangrijk onderzoeksgebied in het gezond verouderen. In deze review zal verder ingegaan worden op de verschillende interventies in het tegengaan van insulineresistentie. En in het bijzonder op de rol van het lichaamseigen antioxidant glutathion, dat een onmiskenbare rol speelt in het wegvangen van oxidatieve stress en betrokken is bij de cellulaire gezondheid in alle weefsels in het lichaam. Glutathion is de belangrijkste intracellulaire antioxidant en aanwezig in relatief hoge concentraties in alle lichaamscellen. Glutathion is een tripeptide ontstaan uit de aminozuren glutaminezuur, glycine en cysteïne en wordt door het lichaam zelf aangemaakt. Dit proces vindt vooral plaats in de lever. Verlaagde glutathion spiegels worden in verband gebracht met veroudering en het ontstaan van (neuro-) degeneratieve ziekten. [4] Antioxidanten keren het tij “Verlaagd antioxidanten niveau bij insulineresistentie” De meeste menselijke cellen gebruiken glucose als hun belangrijkste brandstof, waarbij de opname van glucose in de cellen afhankelijk is van insuline. Insuline is dus essentieel voor de werking van deze weefsels. Een verminderde gevoeligheid voor insuline, als gevolg van verstoringen in verschillende moleculaire routes, leidt echter tot insulineresistentie. Dit speelt een rol bij veel stofwisselingsstoornissen, zoals type 2 diabetes en het metabool syndroom, doordat de insulinereceptoren worden belemmerd wat de glucose opname in de cellen verstoort. Hoewel het mechanisme van insulineresistentie nog niet volledig is vastgesteld, worden verschillende theorieën over het algemeen als redelijk beschouwd, waaronder oxidatieve stress. Oxidatieve stress ontstaat wanneer de productie van vrije radicalen de capaciteit van het antioxidant systeem overtreft, wat leidt tot de schadelijke effecten van deze radicalen. Vrije radicalen zijn normale fysiologische componenten in de biologische homeostase, maar wanneer hun productie te hoog wordt en de antioxidant capaciteit van het lichaam overstijgt, ontstaat oxidatieve stress. Reactieve zuurstof soorten (ROS) veroorzaken insulineresistentie in perifere weefsels door verschillende schakels in de signaaltransductie van de insulinereceptor te verstoren, wat uiteindelijk leidt tot een verminderde expressie van de GLUT4-transporteiwit in het celmembraan. Mitochondriën spelen een rol in het verhogen van ROS-niveaus in omgevingen met een overvloed aan voedingsstoffen, wat op zijn beurt stressreacties in de cel geeft [13]. Het systemische gevolg hiervan is een positieve feedback van hyperinsulinemie en een afname van de gevoeligheid van cellen voor glucose. Obesitas draagt bij aan metabole stoornissen en bevordert de verspreiding van oxidatieve stress. Vrije vetzuren versnellen de mitochondriale splitsing en stimuleren de productie van ROS. Adipokines die vrijkomen uit opgeslagen vetweefsel veroorzaken systemische ontsteking. Het inzetten van therapeutische doseringen van diverse antioxidanten wordt als veelbelovende behandeling gezien om insulineresistentie om te keren. [5][6] Effect van glutathion op insulineresistentie “GlyNac, de som is groter dan de delen” Uit onderzoek van arts diabetoloog en hoogleraar endocrinologie Rajagopal Sehkar komt naar voren dat de combinatie van suppletie van glycine en N-Acetyl-cysteine de intracellulaire glutathion synthese bevordert. Met als resultaat dat de glutathion niveaus in de cellen stijgen, oxidatieve stress vermindert en de mitochondriale disfunctie ook vermindert. Binnen de kleine onderzoeksgroep van ouderen tussen de 71 en 80 jaar trad een verbetering op van 59% in de insulineresistentie en de verstoorde mitochondriale vetzuuroxidatie herstelde naar het niveau van jongeren. Deze verbetering trad op na 24 weken lang dagelijkse inname van 1,33 mmol/kg glycine en 0,81 mmol/kg NAC. Ondanks de kleine opzet van dit specifieke onderzoek, zijn de resultaten veelbelovend. En hebben soortgelijke resultaten zich ook laten zien in eerdere door Sehkar opgezette onderzoeken. Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat het toevoegen van orale glutathion niet of nauwelijks heeft geleid tot verhoogde intracellulaire niveaus van glutathion. De verklaring hiervoor is dat het in de darm wordt afgebroken. En ook wordt van nature glutathion niet in het plasma gemaakt en naar weefsels gedistribueerd. Het glutathion metabolisme komt bovendien zeer nauw. Iedere cel heeft zijn eigen metabole activiteit en zowel te lage als te hoge niveaus kunnen celschade geven. In een gezonde cel is er een balans tussen oxidatieve stress, een overschot aan vrije radicalen of reactieve zuurstofsoorten, en reductieve stress, een overschot aan antioxidanten. Door het manipuleren van glutathion synthese in het lichaam ontstaat er reductieve stress in de cel, wat leidt tot meer insulineresistentie en mitochondriale disfunctie. [7] Uit een gerandomiseerde proef uit 2021 onder 20 proefpersonen blijkt dat het suppleren van 1000 mg orale glutathion GSH (gereduceerd glutathion) per dag aan 10 zwaarlijvige mensen zonder DBII en 10 zwaarlijvige mensen met DBII na 3 weken een significante verhoging van insulinegevoeligheid laat zien. Echter liet het geen verandering zien in de markers van oxidatieve stress. [8] De impact van zwavel Zwavel speelt een cruciale rol in de lichaamseigen synthese van glutathion. Het zwavelatoom in de thiolgroep van cysteïne, een organische verbinding waarin het zuurstofatoom vervangen is door een zwavelatoom, is belangrijk voor de antioxidant functie van glutathion. Een dieet bestaande uit voldoende zwavel is belangrijk om de lichaamseigen productie van glutathion te bevorderen. Voeding rijk aan zwavel is eieren, vlees, vis en zeevruchten, zuivelproducten, peulvruchten, noten en zaden, knoflook, ui, kolen, kruisbloemige en allium groenten. [9] De darmen spelen een hoofdrol Het darmmicrobioom speelt een cruciale rol in de gezondheid van het lichaam, inclusief de regulatie van antioxidanten zoals glutathion. De interactie tussen het darmmicrobioom en glutathion is een complex proces, maar er zijn verschillende manieren waarop het microbioom glutathion kan beïnvloeden: Productie van antioxidanten: Het darmmicrobioom kan bijdragen aan de productie van antioxidanten, waaronder glutathion, door het afbreken van bepaalde voedingsstoffen. Sommige bacteriën in de darm kunnen stoffen produceren die de aanmaak van glutathion stimuleren, zoals cysteïne. Versterken van de darmbarrière: Het darmmicrobioom helpt de integriteit van de darmwand te behouden, wat de kans op lekkende darm vermindert. Wanneer de darmwand gezond is, wordt oxidatieve stress verminderd, wat op zijn beurt de glutathionniveaus ten goede komt. Regulatie van ontstekingen: Het darmmicrobioom beïnvloedt ontstekingsreacties in het lichaam. Een gezond microbioom helpt om ontstekingen in toom te houden, wat de belasting op glutathion kan verminderen. Ontstekingsmarkers kunnen de afbraak van glutathion versnellen, dus door ontstekingen te verlagen kan het microbioom bijdragen aan het behoud van glutathion. Korte-keten vetzuren: Bepaalde bacteriën in de darm produceren korte-keten vetzuren, zoals butyraat die ontstekingen kunnen verminderen en de opname van voedingsstoffen kunnen verbeteren die belangrijk zijn voor de glutathion synthese. Bacteriële invloed op de lever: De lever is het belangrijkste orgaan voor de productie van glutathion, en het darmmicrobioom kan de leverfunctie beïnvloeden. Door de darmflora te reguleren, kan het microbioom de lever helpen bij het efficiënter synthetiseren van glutathion. [10][11] Conclusie De rol van het darmmicrobioom in de regulatie van glutathion en de invloed daarvan op insulineresistentie is een belangrijk onderzoeksgebied, gezien de hoge prevalentie van insulineresistentie in de Westerse samenleving. Insulineresistentie is een belangrijke factor in de ontwikkeling van aandoeningen zoals diabetes type 2, metabool syndroom en hart- en vaatziekten. Oxidatieve stress speelt een cruciale rol in de verstoring van insulinewerking, waardoor de glucose-opname in cellen vermindert. Glutathion, als de belangrijkste antioxidant van het lichaam, speelt een sleutelrol in het neutraliseren van vrije radicalen en het beschermen van cellen tegen oxidatieve schade. Wanneer glutathionniveaus afnemen, kan dit bijdragen aan insulineresistentie en andere metabole stoornissen. Onderzoeken tonen aan dat het verhogen van glutathion niveaus, bijvoorbeeld door suppletie met glycine en N-acetylcysteïne, oxidatieve stress kan verminderen en insulineresistentie kan verbeteren. Daarnaast blijkt het darmmicrobioom een belangrijke rol te spelen bij het ondersteunen van de glutathionproductie. Het bevordert de afbraak van voedingsstoffen zoals cysteïne, wat essentieel is voor de glutathionsynthese, en helpt ontstekingen te reguleren, waardoor de afbraak van glutathion wordt verminderd. In de toekomst zal verder onderzoek naar de interactie tussen het darmmicrobioom, glutathion en insulineresistentie belangrijke inzichten bieden voor de ontwikkeling van effectievere behandelingen voor stofwisselingsziekten, waarbij het verbeteren van de darmgezondheid een veelbelovende strategie kan zijn. Referenties Diabetes Fonds. Diabetes in cijfers. Onderzoek uit 2019 en 2022 van Nivel en RIVM in opdracht van het Diabetes Fonds. https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/wat-is-diabetes/diabetes-in-cijfers Lee SH, Park SY, Choi CS. Insulin Resistance: From Mechanisms to Therapeutic Strategies. Diabetes Metab J. 2022;46(1):15-37. Received: Oct 12, 2021; Accepted: Dec 27, 2021 DOI: 10.4093/dmj.2021.0280 . National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Insulin Resistance & Prediabetes. Mei 2018. Lapenna D. Glutathione and glutathione-dependent enzymes: From biochemistry to gerontology and successful aging. Ageing Res Rev. 2023 Dec;92:102066. doi: 10.1016/j.arr.2023.102066. Epub 2023 Sep 7. PMID: 37683986. Habib Yaribeygi , Thozhukat Sathyapalan , Stephen L. Atkin , Amirhossein Sahebkar . Molecular Mechanisms Linking Oxidative Stress and Diabetes Mellitus. 2020 March 9. DOI: 10.1155/2020/8609213 Samantha Hurrle, Walter H. Hsu. The etiology of oxidative stress in insulin resistance. Biomedical Journal, Volume 40, Issue 5, 2017, Pages 257-262. Sekhar RV. GlyNAC Supplementation Improves Glutathione Deficiency, Oxidative Stress, Mitochondrial Dysfunction, Inflammation, Aging Hallmarks, Metabolic Defects, Muscle Strength, Cognitive Decline, and Body Composition: Implications for Healthy Aging. J Nutr. 2021 Dec 3;151(12):3606-3616. doi: 10.1093/jn/nxab309. PMID: 34587244. Stine D. Søndergård, Ida Cintin, Anja B. Kuhlman, Thomas H. Morville, Marie Louise Bergmann, Laura K. Kjær, Henrik E. Poulsen, Daniela Giustarini, Ranieri Rossi, Flemming Dela, Jørn W. Helge, and Steen Larsen. 2021. The effects of 3 weeks of oral glutathione supplementation on whole body insulin sensitivity in obese males with and without type 2 diabetes: a randomized trial. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism . 46(9): 1133-1142. Tesseraud S, Métayer Coustard S, Collin A, Seiliez I. Role of sulfur amino acids in controlling nutrient metabolism and cell functions: implications for nutrition. British Journal of Nutrition . 2008;101(8):1132-1139. doi:10.1017/S0007114508159025 Mardinoglu A, Shoaie S, Bergentall M, Ghaffari P, Zhang C, Larsson E, Bäckhed F, Nielsen J. The gut microbiota modulates host amino acid and glutathione metabolism in mice. Mol Systeem Biol. 2015 16 okt;11(10):834. doi: 10.15252/msb.20156487. PMID: 26475342; PMCID: PMC4631205. Gomes AC, Hoffmann C, Mota JF. The human gut microbiota: Metabolism and perspective in obesity. Gut Microbes. 2018 4 juli;9(4):308-325. doi: 10.1080/19490976.2018.1465157. Epub 2018 24 mei. PMID: 29667480; PMCID: PMC6219651. Mardinoglu A, Shoaie S, Bergentall M, Ghaffari P, Zhang C, Larsson E, Bäckhed F, Nielsen J. The gut microbiota modulates host amino acid and glutathione metabolism in mice. Mol Systeem Biol. 2015 16 okt;11(10):834. doi: 10.15252/msb.20156487. PMID: 26475342; PMCID: PMC4631205. Gomes AC, Hoffmann C, Mota JF. The human gut microbiota: Metabolism and perspective in obesity. Gut Microbes. 2018 4 juli;9(4):308-325. doi: 10.1080/19490976.2018.1465157. Epub 2018 24 mei. PMID: 29667480; PMCID: PMC6219651.

Cholesterol heeft vaak een slechte reputatie, maar wist je dat het eigenlijk een essentiële stof is voor ons lichaam? Het speelt een cruciale rol in allerlei vitale processen, van de productie van hormonen tot het ondersteunen van de hersengezondheid. Cholesterol wordt door ons lichaam zelf aangemaakt en reageert op wat we doormaken, zoals stress of hormonale veranderingen. In dit artikel duiken we dieper in de veelzijdige functies van cholesterol, waarom het zo belangrijk is voor ons welzijn, en hoe je met de juiste voeding een gezonde balans kunt behouden. Cholesterol is geen vijand, maar een onmisbare helper die reageert op de behoeften van je lichaam.

Nieuwe wetenschappelijke studies bevestigen een zorgwekkend verband tussen luchtverontreiniging en het risico op ernstige neurologische aandoeningen zoals dementie en Parkinson. Een uitgebreide Deense studie heeft aangetoond dat langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging kan bijdragen aan de ontwikkeling van dementie, vooral nu de levensverwachting toeneemt en dementie steeds vaker wordt gediagnosticeerd. Daarnaast wordt Parkinson, een van de snelstgroeiende breinziekten ter wereld, in verband gebracht met toxische stoffen in het milieu, zoals pesticiden en luchtvervuiling.